سهمی در بازنمایی «قطعهی ماشینها» در گروندریسه
نوشتهی: علی رها
با نفی جامعهی بورژوایی، هدف نهایی فرآیند تولیدیْ خودِ موجود انسانی در رابطهاش با جامعه خواهد بود. هر آنچه شکلی ثابت دارد، صرفاً وهلهای، وهلهای زوالیابنده، در حرکت اجتماع خواهد بود. حتی فرایند مستقیم تولید نیز وهلهای از آن خواهد بود. تنها سوژهی شرایط تولیدی و روند عینیتیابی تولید، افرادی در رابطهی متقابل با یکدیگر خواهند بود؛ حرکتی که طی آن افراد اجتماعی به همراه بازآفرینی جهان ثروت، در واقع در حال بازتولید خویشاند. اما افق تنگ نگرشی که به نام «مارکسیسم» به فراسوی تولید بلافصل مادی عبور نمیکند، و در محدودهی ضرورت صرف اسیر است، نه فقط قادر به درک رابطهی متقابل عرصهی ضرورت و آزادی نیست، بلکه حتی در درون عرصهی ضرورت نیز، در فرایند گذار به اجتماع پساسرمایهداری، به جز کار و مالکیت اشتراکی، از ادراک آنچه مارکس «جامعیت کار انسانی» مینامد، باز میماند.