رویکرد «منطقی ـ تاریخی» و تولید کالایی ساده
نوشتهی: حسن آزاد
موضوع بررسی مارکس در کتاب سرمایه، شیوهی تولید سرمایهداری، همچون یک کلیت است. او در مرحلهی تحقیق، کلیت را به لحظههای سازندهاش تجزیه میکند، سپس به شناسایی رابطهی درونی بین آنها و جایگاهشان در درون کلیت میپردازد. در مرحلهی بازنمایی، با روش منطقی از مجردترین مقوله در جهت مقولات مشخصتر حرکت میکند تا روابط درونی میان لحظات سازندهی کلیت بهشکل نظری بازسازی شود. با این توصیف نقطهی عزیمت بازنمایی نمیتواند مقولاتی باشد که بهشیوهی تولید سرمایهداری تعلق ندارند (مانند تولید کالایی ساده). این نکته بهروشنی از فحوای کلام مارکس در فصلهای آغازین سرمایه مستفاد میشود. بهعنوان نمونه، این موضوع که کالا شکل ابتدایی یا سلولی ثروت در جامعهی سرمایهداری بهشمار میآید.