دفترهای پژوهشی مارکس و جهانیسازی
دریافتهای جدید از نوشتههای مارکس
نوشتهی: فرد موزلی
ترجمهی: کاووس بهزادی
دفترهای مارکس در بخش چهارم پرتو نوینی بر فرآیند پژوهش ژرف و توانفرسای او میافکنند. مارکس در تمام زندگی بزرگسالیاش گزیدهبرداریها و گفتاوردهای گستردهای را چه از تمام کتابهای «نظریای» که میخواند، چه از کتابهای تاریخ اقتصاد و وضعیت اقتصادی آندوره جمعآوری کرده بود (بهویژه گزیدهبرداریها و گفتاوردهای متأخرتر پیرامون بحرانهای اقتصادی 1857 و 1867)، (این کار مدتها قبل از اختراع دستگاه کپی انجام گرفت که طبیعتاً میتوانست چنین پژوهشهایی را سهلتر کند). نمونهی برجسته و قابلتوجهی که از طریق کتاب پرادلا از آن اطلاع پیدا کردم این است که مارکس از سپتامبر 1846 تا دسامبر 1847 از کتاب پنج جلدی تاریخ اقتصادی جهان با عنوان (ترجمهشده از آلمان) توصیف تاریخی تجارت، صنعت و کشاورزی مهمترین کشورهای تجاری که بین سالهای 1830 تا 1945 توسط گوستاو فون گولیخ، سرمایهدار آلمانی و تاریخنویس غیرحرفهای و نه چندان مشهور منتشر شده بود، به گزیدهبرداری و یادداشتنویسی پرداخت. گزیدهها و یادداشتهای مارکس در مگا مجلد IV/6 منتشر شدهاند که بالغ بر 900 صفحه هستند! این دفترها مدت کوتاهی پس از نگارش ایدئولوژی آلمانی توسط مارکس و انگلس که در آن جهانبینیشان را از ماتریالیسم تاریخی و شالودهی مادی جامعه و تاریخ تبیین کردند، نوشته شدند. این مجلد نشانگر کار و تلاش جدی و توانفرسای مارکس برای نائلشدن هر چه سریعتر به تازهترین سطح تاریخ اقتصادی جهان است.