سرمایهداری در مصر یا سرمایهداری مصری؟
نوشتهی: آرون جیکز و احمد شکر
ترجمهی: سهراب نیکزاد
شرحی که در اینجا بهاختصار بیان کردهایم نشان میدهد که کندوکاوی تاریخی دربارهی این پیکربندیهای فضاییِ متغیر که به مناطق مختلفی از مصر اختصاص داشته است چهبسا راهی پیش بگذارد برای خروج از بنبستی ظاهری در شیوههای بررسی سرمایهداری. این میدان پژوهشی دههها از خلال کشاکشی پربار شکل گرفته است، کشاکش تأکید بر هنجارمندیهای بزرگمقیاس و الگودار انباشت سرمایه، و توجه ویژه به تفاوتهای ظریفِ تجربهی منطقهای و ملموس. ما این اختلاف را چندان جدی نمیدانیم که گویی معضلیست که باید رفع شود بلکه آن را دلیلی میبینیم برای بازنگری در چگونگی تدوینِ سرگذشتهایی که روایت میکنیم. در تاریخ هیچ زمانی حیات تولیدکنندگان، بازرگانان و سیاستمداران در فضاهای ناموزونِ انباشت در درون مصر، صرفاً بازتابی از فرایندهای «جهانی» با خاستگاهی دیگر نبوده است. دیگر اینکه آنان با مردمان سایر بخشهای جهان چندان تفاوت جدی ندارند که آن تجربهها را قیاسناپذیر کند. در گزارشی که ارائه کردیم بررسی میشود که چنان حیاتی چگونه در پیکربندیهای متغیر قدرت، خشونت، انباشت و وابستگی حک شده است، پیکربندیهایی که به درجات گوناگونی تداوم داشته و مدام واقعیتهای زندگی اجتماعی و اقتصادی در مصر مدرن را دگرگون کرده است. البته مقصود این نیست که تاریخچهای از مصر یا هر جای دیگری از خاورمیانه موظف است که حتماً همزمان تاریخچهای از کل جهان نیز باشد؛ و به این معنا هم نیست که سرمایهداریِ مصر را میتوان یا باید یک «گونه»ی ملی یا منطقهای متمایز برشمرد یا آن را زیستجهان [lifeworld] دیگری دانست که معرفاش تفاوتهاییست که تن به مقایسهی معنادار نمیدهند؛ بلکه مقصود اهمیت دادن به این امر است که آن زندگیها چگونه به جغرافیاهای گستردهتری از قدرت و انباشت گره خورده و این جغرافیاها چگونه بارها و بارها در سراسر تاریخ ایجاد شده است. به همین دلیل، شاید بهتر باشد که تاریخ سرمایهداری در مصر و تاریخ سرمایهداری جهانی را چشماندازهای یک سرگذشت واحد و پیوسته دانست.